Obsesyon, kişinin isteği dışında gelişen, zihnine girmesine engel olamadığı ve zihninden uzaklaştıramadığı müdahaleci düşünce, fikir ve dürtülerdir. Kompulsiyon ise obsesyonun neden olduğu yoğun huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak için yapılan yineleyici davranışlardır. İnsanların tekrar eden, zorlayıcı düşünce ya da duyumları zaman içinde tekrar eden bir şey yapmaya ittiklerini hissettiren bir anksiyete bozukluğudur.Etkiyi azaltmak için engel olunamayan duyumları o an yerine getirmek kısa süreli rahatlama sağlayabilir fakat tehlike burdadır kişinin obsesif ritüelleri yapmaması büyük kaygıya neden olabilir.
Bir kişinin OKB seviyesi hafif veya şiddetli olabilir, ancak tedavi edilmezse, iş yerinde veya okulda çalışabilme kabiliyetini sınırlayabilir, evde ya da başka yerlerde rahat bir varoluş sağlamasına imkan vermemeye başlayabilir. Yaşam kalitesi kontrolünün dışında hızla bozulabilir. OKB tanısı, zaman alıcı (günde bir saatten fazla), büyük sıkıntıya neden olan iş, sosyal veya diğer önemli işlevleri bozan takıntı ve / veya zorlamaların varlığını gerektirir.
OKB KİMLERDE GÖRÜLÜR?
OKB, yetişkinlik dönemi, ergenlik dönemi, okul öncesi çağdaki çocuklar dahil her yaşta görülebilir. Belirtiler, tipik olarak genç yaşlarda veya erken yetişkinlikte gelişmesine rağmen, araştırmalar yetişkin vakaların en az üçte birinin çocuklukta başladığını göstermektedir. Gelişimin erken evrelerinde OKB’den muzdarip bir çocuk için ciddi sorunlara neden olabilir. Çocukların bu bozukluktan dolayı yaşadığı sorunları önlemek için mümkün olan en kısa zamanda değerlendirme ve tedavi almaları önemlidir.
NEDENLERİ NELERDİR?
Yapılan araştırmalar, OKB’nin temelinde bir çok farklı dinamiklerin olduğunu göstermektedir.Örneğin,biyolojik faktörler OKB riski için önemli rol oynarken çevresel etkilerin de hastalık üstünde ki etkisi gözardı edilemeyecek düzeydedir. Ayrıca yapılan çalışmalarda, nörobiyolojik faktörlerin ve çevresel etkilerin etkileşiminin yanı sıra bilişsel süreçlere de odaklanılmaktadır. Fiziksel veya cinsel istismar gibi travmatik olaylarda çoğu zaman OKB geliştirme riski ile ilişkilidir. OKB’yi davranış ve çevre arasındaki etkileşime bağlayan teoriler de vardır.
EN SIK GÖRÜLEN TÜRLERİ
-Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu; Mikrop,kir,kirlenme korkusu yada davetsiz misafir korkusu ile aşırı yıkama davranışı.
-Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu; Kapıları kilitlemek,kilitleri açmak.
-Sayma Kompulsiyonu; Saymak,aynı adımları tekrar etme.
-Simetri/Düzen Obsesyon Kompulsiyonu; Nesnelerin simetrisine olağanüstü dikkat verme.
-Dokunma Kompulsiyonu; Her nesne yada objeye dokunma isteği.
Bunların yanı sıra,cinsel içerikli obsesyon, batıl itikatlar, uğurlu uğursuz sayılar ve renklerde azımsanamayacak kadar sık görülen OKB türlerindendir.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
OKB için hem farmakolojik hem de davranışsal tedaviler mevcuttur.Bazıları terapilerden önemli ölçüde yararlanırken, bazıları ise ilaçla bu sorunu ortadan kaldırabilir.Hastalar semptomların etkisini yok etmek için uzmanının uygun gördüğü terapiyle birlikte eş zamanlı olarak ilaç tedavisi de alabilir.Kafein, yasadışı ilaçlar ve önerilerle verilen ilaçlar anksiyete(kaygı) bozukluklarının semptomlarını şiddetlendirir.Bu hususta mutlaka doktor yardımı alınmalıdır.
Kaygı bozukluğu olan bir kişinin iyileşmesinde aile çok önemlidir. İdeal olarak, aile destekleyici olmalıdır.Yakın çevresi, bozukluğu önemsizleştirmemeli veya tedavi olmadan iyileşmeyi önermemelidir. Bir aile üyesi, obsesif-kompulsif bozukluktan muzdarip olduğunda, ne kadar küçük olursa olsun herhangi bir ilerleme olması hakkında sabırlı olmalı ve başarıları kabul etmek yararlı olacaktır.
Yazı: Büşra Ceren Yılmaz
Yazı Fotoğraf: Everyday Health
Kaynaklar: https://www.psychologytoday.com/us/conditions/obsessive-compulsive-disorder / https://www.psychiatry.org/patients-families/ocd/what-is-obsessive-compulsive-disorder
