Esrar en yaygın kullanılan yasa dışı maddedir. Esrar kullanımı diğer maddelere göre daha zararsız hatta bağımlılık yapmayan doğal bir bitkisel ürün gibi yanlış tanımlanmaktadır. Ama gerçek böyle değildir. Bağımlılık olsun ya da olmasın düzenli esrar kullanımı ciddi sonuçlar ortaya çıkarır ve tedavi edilmesi gereken bir tablodur.
Esrar Bağımlılık Yapar !
Düzenli esrar kullanan insanların azımsanamayacak bir kısmı hem biyolojik hem de psikolojik boyutta tüm ölçütleri karşılayacak düzeyde bağımlı olurlar. Tolerans gelişimi, bedensel ve psikolojik yoksunluk belirtileri uzun süre düzenli esar kullanan bir çok insanda gelişir.
Esrar genelde kullananlar tarafından bir sorun olarak görülmez. Kronik esrar kullanımının sonuçları daha çok uzun zaman içinde sinsi bir şekilde geliştiği için giderek biriken ağır sorunlar esrar kullanımı ile ilişkilendirilmez. Ancak tolerans ya da yoksunluk gibi belirtiler olmasa bile düzenli esrar kullanımı beyin kimyası üzerinde olumsuz sonuçlar ortaya çıkarır.
Her Esrar Kullanıcısı Bağımlı Mıdır ?
Her sigara için ya da her alkol kullanan bağımlı değilse esrar kullanan herkes de bağımlı olmayabilir. Ancak esrarın yasa dışı bir madde olması bağımlı olunmasa bile ciddi psikososyal problemleri beraberinde getirir.
Esrar Tedavisinde İnkar Çok Güçlü bir Engeldir !
Motivasyon kaybı, tembellik ve zihinsel takip gerektiren işlerden kaçınma sanki bir yaşam tercihi gibi görülür. Mesleki, akademik ve ailevi boyutta giderek artan kayıplar ağır sonuçlar ortaya çıkarır. Özellikle ergenlik dönemlerinde esrar kullanımının zeka gelişimi üzerindeki geri dönüşü olmayan kayıplara yol açtığı gerçeği de bu noktada vurgulanmalıdır.
Zaman geçirdiği insan çevresinin geçen zamanla sadece esrar kullanan insanlardan oluşmaya başlaması durumu daha da kamufle hale getirecektir. Birey çoğu kez durumunu inkar eder ve sorunu küçümser. Bu noktada madde bağımlısı olmak damgalanmasından çekinmesi de önemli rol oynar.
Esrar Kötü Kullanımı Ya Da Bağımlılığında Tedavi Süreci 3 Boyutta Yürütülür!
- Esrar kesilmesi ile ortaya çıkan bedensel ve psikolojik yoksunluk beltilerinin tedavisi,
- Esrar kullanımı ile yaşanan arzulama nöbetlerinin yönetilmesi (craving) ve yeniden kullanmaya başlamanın engellenmesi. Bu aşamada eşlik eden diğer psikiyatrik rahatsızlıkların ve uyku sorunlarının ilaçla tedavi edilmesi,
- Esrar bırakma ile ortaya çıkan psikososyal sorunların ve yaşam değişikliğinin aile ya da diğer önemli insanların desteğini alarak uyumun iyileştirilmesi ve nükslerin önlenmesi.
En Önemli Aşama Motivasyon Geliştirmedir !
Bu yüzden esrar probleminin tedavisinde en çok çaba başka bir sebeple başvuran ya da ailesinin isteği üzerine gelen esrar kullanıcısının esrar bırakması ve bunun gerektirdiği yaşam değişikliklerini hayatına geçirmesi konusunda bireyin ikna edilmesinde harcanacaktır.
Tüm bağımlılık sorunlarında olduğu gibi aşırı eleştirel ve yüzleştirici, yargılayıcı yaklaşımlar iyi netice vermeyecektir.
Esrar gibi görece hayatın içinde çok da yıkıcı olmayan bir maddenin bırakılması için motivasyon geliştirilmesi gerekir. Bu da bu konuda deneyimli uzmanların daha çok netice alabileceği bir konudur. Öğüt vermek, tehdit etmek korkutmak neredeyse her zaman ters tepecektir.
İnkar meselesi bağımlılıkta içgörü kazanarak aşılması gereken ciddi bir engeldir. Değişimin kapısı sadece entellektüel olarak meseleyi görmekle açılmaz ama aynı zamanda duygusal olarak da sorunu derinliğine anlamak gerekir. İyi bir hasta-doktor ilişkisi özellikle esrar tedavisi konusunda vazgeçilmez bir unsurdur.
Esrar Tedavisine Özel bir İlaç Henüz Yok!
Esrar içinde bulundurduğu THC (tetrahydrocannabinol) denilen bir aktif kimyevi madde yüzünden etkilerini ortaya çıkarır ve yine bu maddeye bağımlılık gelişir. Araştırma düzeyinde bir grup ilaç olsa da günümüzde esrar için özellikle etkinliği kanıtlanmış bir ilaç tedavisi ne yazık ki mevcut değildir. Ancak bu durumdaki insanlarda öncesinde ya da bırakma sonrasında diğer psikiyatrik rahatsızlıkların tabloya eşlik etmesi hiç de seyrek değildir ve ilaç tedavileri çok iyi netice verebilir.
Depresyon, kaygı bozuklukları ve uyku problemleri uygun ilaç tedavisi ile düzelebilir. Bu durumların tedavisi hem bırakma dönemindeki zorlukların yaşanmasını hem de nüks – yani yeniden kullanmaya başlama – ihtimalini azaltacaktır.
Esrar Tedavisinde Psikoterapi Bir çok bağımlılıkta olduğu gibi günümüzde Bilişsel Davranışçı Psikoterapi yöntemleri en iyi neticeleri veren yöntem olarak esrar sorununda da yararlandığımız psikoterapi yaklaşmıdır. Bu psikoterapi yönteminde bireyin içinde bulunduğu durumu, düşüncelerini, duygularını ve buna bağlı davranışlarını yönetmesi amaçlanır. Özellikle uzun yıllardır bu yaşamın içinde olan kullanıcıların yaşama, eğlenceye, güçlüklerle başetmeye dair geliştirdiği inançların (bağımlılık inançları) değişmesi ve yeni değerler geliştirmesi hedeflenir.
Olumlu davranışların pekiştirilmesi ve yüksek riskli ortam ve zamanlarda hayata geçireceği başetme yöntemlerini belirlemesi özellikle nükslerin önlenmesinde çok etkilidir.
En başta esrar tedavisi için yola çıktığı motivasyonun yine bırakma ve arınma döneminde en düzeyde tutulması amaçlanır. Burada gerçekçi beklentiler ve hayal kırıklıklarının çok iyi yönetilmesi gerekir.
Tabii her zamanki gibi bu yolda en önemli nokta iyi bir hasta-doktor ilişkisi çerçevesinde tüm bu zorlukların görüşme odasında birlikte çözülmesidir.
Esrar Tedavisinde Psikososyal Müdahaleler!
Tecrübeler birçok madde sorununda olduğu gibi yeniden kullanmaya başlama yani nüks olaylarının esrar meselesinde de hiç seyrek olmadığını göstermektedir.
Nükslerin ortaya çıkmasında en büyük risk kanımca çevre etkisidir. Uzun zamandır sadece esrar kullanan insanlardan bir sosyal çevrenin oluşması esrar bırakıldıktan sonra yalnızlık ve boşluk hissinin gelişmesine yol açmaktadır.
Kullanmasa bile esrar içilen ortamlarda bulunmak, etkileşime girdiği insanların büyük bir kısmının esrar kullanan insanlar olmaya devam etmesi genelde nükslerin en büyük sebebidir. Zaten bir çok hasta daha önce kendi başına ya da bir uzman eşliğinde bırakma girişiminde bulunmuş ancak iyi netice alamamış bireyler olabilir.
Bu yolda bireysel profesyonel yardımdan başka benzer sorunları yaşayan ve değişim sürecinde olan insanların bulunduğu grup desteği almak hayat kurtarıcı olabilir. Kendini çok yalnız ve bu meselenin altında ezilmiş hisseden birey sorunun evrenselleşmesi ve risklerin yönetilmesi açısından gruplar sayesinde nefes alabilir.
Esrar Tedavisinde Aile Desteği
Özellikle ülkemiz aile bağlarının çok güçlü ve etkili olduğu bir ülkedir. Bu yüzden ailenin uygun şartlarda tedavi sürecine katılması eşsiz bir destek sağlayacaktır.
Madde kullanımı en ağır damgalanma duygusuna yol açan rahatsızlıktır. Konunun bir ahlaki zaafiyetten ziyade bir psikiyatrik rahatsızlık olarak anlaşılmasına yardımcı olmak gerekir. Yani mesele biyomedikal bir sorun olarak da işlenmelidir.
Aile bireylerinin hayal kırıklıkları ya da öfkesi uygun bir müdahale ve anlaşma ile desteğe döndüğünde elbette uzun dönemde en iyi neticelerin alınmasını sağlayacaktır.
Esas Mesele Bırakmak Değil Değişmektir !
Esrar kullanımı ne yazık ki giderek yaygınlaşan ve kullanım yaşı da daha genç bireylere doğru düşen bir seyir göstermektedir. Esrar masum hatta alkolden çok daha zararsız bir madde gibi yanlış algılanmaktadır. Esrar kullanıcıları sadece esrar kullanmakla kalmayıp bir yaşam biçimine bürünmektedirler. Eğlence, gerginlikten kurtulma ve yaşama renk katma yolu olarak benimsendiği için tedavi sürecinde en büyük güçlük yeni yaşam biçimine adapte olmakta yaşanmaktadır. Esrar belki bir çok maddeye göre daha az yoksunluk belirtisi ortaya çıkardığı için esas odaklanılması gereken değişim süreci ve uzun dönemde yeni değerler geliştirilmesi yönünde bireyin desteklenmesi olmalıdır.
Dr. Ali Hilmi Yazıcı
Yazı Fotoğraf:
